We hebben onze student, cliënt of medewerker meerdere keren gesproken en zien duidelijk een patroon waardoor ’t steeds opnieuw misgaat. We zien waarom er weer niet gestudeerd wordt, waarom de financiën niet op orde komen, of waarom er steeds problemen ontstaan in de relatie of samenwerking met anderen. Voor ons is dit zo helder als glas, maar onze gesprekspartner rept er niet over. Gekmakend soms! We geven 4 Oplossingsgerichte tips voor deze lastige situatie.
Tip 1: Werk met wat er wél komt
De eerste is een beetje een flauwe misschien, maar ik durf ‘m toch nog op te schrijven omdat Irene er hier eigenlijk ook al over schreef: als we Oplossingsgericht coachen, werken we met waar de ander zelf mee komt.
Noemt je gesprekspartner de – voor jou superduidelijke – ‘herhaling van een negatief patroon’ niet, dan doen we er in principe ook niets mee. We kiezen ervoor alleen te werken met waar onze gesprekspartner wél mee komt.
Maar wanhoop niet. Gelukkig zijn er wel een paar creatieve manieren om hier, als we het echt niet kunnen laten, een heeeeel klein beetje mee te smokkelen 😉
Tip 2: Wat werkte eerder in deze situatie
Het is dus niet de bedoeling dat we onze gesprekspartner ‘het patroon’ dat wij vastgesteld hebben, onder de neus te wrijven. Omdat hij daar zelf niet over begint, maar ook omdat ‘een patroon’ eigenlijk altijd gaat over iets wat we níet willen, iets wat níet lukt. Een mogelijke oorzaak van een terugkerend probleem. En Oplossingsgericht stellen we daar geen vragen over, maar alleen vragen over wat de ander WIL en wat al WERKT.
Wat we in dit kader wel kunnen doen is iets vragen als:
‘Je hebt vast eerder hiermee te maken gehad. Wat heeft toen gewerkt, al is het maar een klein beetje?’
‘Eerder vertelde je me over [situatie x] die hier wel op lijkt. Wat heb je uit die ervaring opgepikt wat misschien handig is voor nu?’
‘Toen je hier eerder mee te maken had, hoe ben je daar toen uitgekomen?’
En, als we het smokkelen nog wat verder willen oprekken kunnen we vervolgens vragen:
‘En wat heb je uit die tijd opgepikt wat níet voor je werkt?’ [let hierbij goed op. De formulering: ‘wat niet voor je werkt’ is ‘ontschuldigend’ en vrijblijvend. Dit gebruiken we in plaats van ‘wat je niet meer gaat doen’, waar al snel een beschuldiging in doorklinkt.]
Als we dit soort vragen gaan stellen is het heel belangrijk dat we tevreden moeten zijn met elk antwoord dat we krijgen. Als we gaan zitten wachten ‘tot de ander eindelijk gaat zien wat wij al lang zien’, komt het niet goed.
Die houding zou namelijk doorklinken in onze vraag, en we kunnen niet écht goed luisteren naar het antwoord en daarbij aansluiten.
Tip 3: Vertrouwensschaal
Zijn we al bekend met de Oplossingsgerichte schaalvraag, dan kunnen we eventueel een variant daarvan gebruiken op het moment dat we het zelf spannend vinden of de ander er nu wel uit gaat komen (en niet nog een keer dezelfde fout gaat maken).
Die schaalvraag start je dan door te vragen: ‘Stel je een schaal van nul tot tien voor. De tien is dat je álle vertrouwen hebt dat je […] bereikt / het lukt om […] te doen. De nul is dat je geen enkel vertrouwen hierin hebt. Waar sta je dan nu?’
En daarna komen de gebruikelijke vervolgvragen die horen bij de schaalvraag.
Deze vertrouwensschaal kan onszelf en onze gesprekspartner geruststellen omdat er eigenlijk best veel op tafel komt wat vertrouwen geeft. Maar het kan ook iets naar voren brengen waar onze gesprekspartner ook niet helemaal gerust op is, en waar we vervolgens over door kunnen praten.
Tip 4: Oplossingsgericht beïnvloeden
Zijn we bang voor de gevolgen voor de ander als deze niet méér inzicht in de situatie krijgt, en opnieuw de fout in gaat? Zien we het niet zitten om het bij coachen te laten, en de ander de gespreksagenda te laten bepalen? Dan kunnen we ervoor kiezen te gaan beïnvloeden.
Bij Oplossingsgericht beïnvloeden hebben we 4 mogelijke strategieën die we in kunnen zetten.
In de situatie waarin de ander vooral zichzelf in de weg lijkt te zitten, is ‘zorg bespreken’ vaak goed bruikbaar: ‘Mijn zorg is dat je dit jaar niet gaat halen / je in de financiële problemen komt / het project niet op tijd af krijgt. Deel jij die zorg?’
En wat de ander ook zegt, met elk antwoord kun je verder, zolang je maar de houding hebt van een ‘waarderende nieuwsgierige detective’. In de praktijk nog niet zo eenvoudig overigens, maar dat is weer een ander verhaal…
Succes!
