We zitten weer met ons team om tafel, of met een student of cliënt die we inmiddels vaker hebben gesproken. Soms is de energie dan een stuk lager dan die zou kunnen zijn, de sfeer een tikje somberder. We verliezen ons namelijk vaak in de focus op wat nog niet goed gaat en wat er nog moet veranderen. Dat maakt het gesprek of overleg zwaarder, en dat hoeft gelukkig niet. Welke Oplossingsgerichte tips zijn er om in gesprekken en overleggen energie aan te boren?
Laten we eerst even bij het volgende punt stilstaan. We kennen denk ik allemaal wel het gevoel van overwinning als we ‘een stapje vooruit’ hebben gezet. Dat kan zijn dat we op ons lijstje werktaken er met pen eentje wegstrepen omdat hij af is. Of dat we tijdens een verhuizing in ieder geval één kamer op orde hebben. Ook als er nog veel werk is of de rest van ons huis nog een puinhoop is, putten we moed uit dat stapje vooruit.
Mensen houden van het ervaren van progressie. Het geeft ons het gevoel dichter bij onze (betekenisvolle) doelen te komen, en we voelen ons competent want dát hebben we toch maar mooi voor elkaar gekregen. Het ervaren van progressie is daarom goed voor ons welzijn, onze motivatie en psychologisch welbevinden. Hierin herkennen we de zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan, ABC.
Terug naar het overleg met ons team of het gesprek met de student of cliënt. Hoe vaak nemen we dan de tijd om even stil te staan bij wat al beter gaat, is gelukt, of niet (meer) hoeft te veranderen?
We vergeten dat vaak, hè…
Of we nemen er de tijd niet voor.
Interessant is dat iets waarvan we – als we het wel doen – diréct merken dat het zo goed voor ons is, tóch vaak niet doen.
Ik denk dat hiervoor twee redenen zijn. Ten eerste hebben we al snel veel last van ‘dingen die niet goed gaan’, en daar gaat dus onze aandacht heen. De continue analyse van kwetsbaarheden, fouten en risico’s neemt een grote plek in, in ons brein én in onze gesprekken.
Ten tweede is er het volgende aspect van onze behoefte aan progressie: onze drang naar voren. We hebben vaak een enorm sterke focus op ‘de volgende stap’, ‘dit snel oplossen’, en ‘wat gaan we nu dóen.’
De Oplossingsgerichte aanpak leert ons dat we, juist als we verder willen komen, (eerst) de energie voor het vervolg kunnen ‘tanken’ door positieve verandering op te merken, te onderzoeken en te vieren. Als we dit doen, ervaren we direct een verhoging van energie in onze overleggen en gesprekken.
Het vraagt dus wel van ons dat we onze impulsen om te focussen op wat misgaat én onze haast dat aan te pakken, inperken. Anders gezegd, het gaat niet vanzelf.
We kunnen echter bewust kiezen om de volgende tools vaker in te zetten en de energie te verhogen in onze gesprekken en overleggen. Naarmate we daar meer aan gewend raken, gaat dit ons makkelijker af.
1. Opmerken van positieve verandering
Als we er geen moeite voor doen, vergeten we te kijken en op te merken wat er al goed gaat. Hiervoor kunnen we de volgende dingen doen:
- Bewust een bril opzetten om positieve verandering op te merken: momenten zoeken om stil te staan bij wat niet hoeft te veranderen of wat al goed gaat. Bijvoorbeeld bij de voorbereiding van een gesprek of vergadering, of als we toch even aan het wachten zijn voordat die begint. Of we nemen een moment om dit te overdenken aan het begin of einde van de werkdag.
- Formaliseren van dit soort momenten: bijvoorbeeld door in de teamvergadering eerst in duo’s (of centraal) uit te wisselen over een recent goed moment op het werk.
- Alle vragen die horen bij de stap ‘Werkt’ en die zich richten op het benoemen van betere momenten en wat al goed gaat, gebruiken. Bijvoorbeeld:
– ‘Op welke momenten gaat het al (een beetje) zoals je graag wilt?’
– ‘Wat hoeft er niet te veranderen?’
– ‘Wanneer gaat […] je al iets beter af’
– ‘Wat werkt er al (een beetje) zoals je graag wilt, als het hier om gaat?’
– ‘Wat heb je / hebben we al bereikt in deze lastige situatie?’
– ‘Sinds we elkaar voor het laatst gesproken hebben… wat is er al, al is het maar een klein beetje, in de goede richting veranderd?’ - We vragen onze gesprekspartner, of bijvoorbeeld een team, een lijst te maken van 10, 20 of 100 dingen die al goed gaan of niet hoeven te veranderen. Dit heeft vaak een geweldig effect, want er wordt veel meer gevonden dan gedacht.Start eventueel met 10. Als het nog heel makkelijk gaat nodigen we uit er nóg tien op te schrijven, en zo verder.
2. Positieve verandering uitvragen
Als we de positieve veranderingen hebben opgemerkt, kunnen we die verder onderzoeken. Dat levert meer kennis én meer beleving van de progressie op:
- Vragen die horen bij de stap ‘Werkt’ en die gaan over het benutten van kennis over wat werkt, die het succes uitvragen. Bijvoorbeeld:
– ‘Wat fijn dat het goed is gegaan. Vertel!’
– ‘Dus waar je tevreden over bent is […]. Hoe heb je dat precies aangepakt?’
– ‘Hoe heb je dat voor elkaar gekregen?’
– ‘Wat was het effect daarvan?’
– ‘Van alles wat je hebt geprobeerd… wat heeft al geholpen?’ (al is het maar een klein beetje)
– ‘Op de momenten dat het al ietsje beter gaat, wat is er dan anders?’
– ‘Wat weet je al over wat jou daarbij helpt?’ - Complimenterende vragen:
– ‘Goh zeg… hoe is je dat gelukt?’
– ‘Hoe kwam je op het goede idee om dat zo aan te pakken?’
3. Vieren van positieve verandering
Om te voorkomen dat we voorbijgaan aan wat al gelukt is, en daardoor ons succes ook gauw vergeten, kunnen we het aandacht geven en vieren:
- Kleine praktische tip: soms zijn we erg ‘functioneel’ als we iemand, of meerdere mensen, een email sturen. Stel eerst die functionele tekst op, dan is dat uit je systeem, en voeg daarna één of twee elementen toe waar je positief over bent.
- Vooraf al praten over het vieren:
‘Straks is dit gelukt. Hoe ga je het dan vieren?’
‘Stel eind september kijken we terug, en stellen we vast dat het gelukt is! Hoe zullen we het dan vieren?’ - Iemand uitnodigen het te vieren: ‘Het is je gelukt! Hoe ga je het vieren?’
- Complimenterende vraag met bevestiging: ‘Hoe is je dat gelukt?’, en vervolgens bijvoorbeeld ’Wat fijn voor je!’ of ‘Wauw!’
- Directe complimenten: ‘Ik zat even na te denken en realiseerde me dat […] al heel goed gaat. Dat heb je goed voor elkaar gekregen!’
- Successen vieren met een feestelijk moment, traktatie of kadootjes
- Aandacht geven, zoals in het zonnetje zetten door een kaart of persoonlijk bericht te sturen, of in het team een succes uit te lichten.
Succes! 😊
