Oplossingsgericht aanspreken op gedrag

Studenten die hun opdrachten niet inleveren, cliënten die steeds te laat komen op hun afspraak of medewerkers die aanhoudend ongewenste grappen maken naar collega’s. Het zijn zo wat voorbeelden van onverstandig, verkeerd of storend gedrag waar we een ander op aan zouden willen spreken.

Onze Oplossingsgerichte tips

1. Aanspreken mag. Je hoeft als je Oplossingsgericht werkt echt niet altijd te coachen (lekker he! 😉). We doen het alleen wèl een beetje anders dan vaak gebruikelijk is.
   Oplossingsgericht Beïnvloeden kun je hiervoor toepassen. Dit doen we als we zelf een doel hebben (zoals het willen veranderen van het gedrag van de ander).
   Oplossingsgericht Sturen kan alleen als je een stevig mandaat hebt (hiërarchisch of zeggenschap over relevante ‘straf’ of beloning).
   Zie later in dit blog voor diverse voorbeeldformuleringen.
   Instrueren doen we alleen als de veiligheid in het geding is (‘Zet NU die zaag uit!’) of als het past binnen een trainingssetting (‘We gaan nu deze oefening doen’). Verder werkt instrueren (‘Je moet ophouden met te laat komen!’) meestal niet, dus dat doen we dan ook niet.
2. Uitgaan van samenwerking en dat de ander dé expert is van zijn leven – zoals we bij Oplossingsgericht werken doen – betekent niet dat je geen grenzen meer mag stellen. Doen dus als dat nodig is.
3. Uitgaan van goede intenties is een onderdeel van de basishouding dat je hier kunt inzetten om de situatie op een goede manier aan te kaarten.
4. Oplossingsgericht koersen we vooral op de gewenste toekomst (wat willen we voor het ongewenste gedrag in de plaats).We werken daarom niet met verwijten (iets dat in het verleden niet goed is gegaan), maar met gewenst gedrag voor de toekomst.
5. Zet je ‘zwarte’ of ‘risico-bril’ af, zodat je na je interventie ook kan gaan zien wat er al (een beetje) goed of beter gaat.

Maar….

Al deze Oplossingsgerichte tips – en de bijbehorende technieken – werken geweldig in de praktijk! Dit horen we ook altijd terug van onze deelnemers die we hierin trainen.

Er is alleen één behoorlijk nadeel.

En als we Oplossingsgericht werken willen toepassen, moeten we bereid zijn om ons daar overheen te zetten. We zullen ons hiervoor moeten inspannen.

We hebben in ons hoofd namelijk best vaak een grote ‘ik heb altijd gelijk’ machine, met een dictatortje ernaast dat de boel overziet. En die gaat schreeuwen en stampvoeten als iets niet gaat zoals het moet. En wat we éigenlijk door dit mannetje in ons hoofd willen, is een ander commanderen. Die moet het NU anders gaan doen! ‘Omdat IK het zeg!’

Kortom, we willen een instructie geven en dat de ander dit dan ook, zonder morren, precíes doet zoals wij zeggen.

Dit dictatortje moeten we – als we het Oplossingsgericht aan willen pakken – op de bank zetten. Met een kopje thee om tot rust te komen 😊. Misschien een aai over zijn bol, en zeggen dat het allemaal wel goed komt. Dit mannetje helpt ons soms dingen goed te doen, maar nu even niet…

Alleen als dat gebeurd is, is de weg namelijk vrij om een ander op Oplossingsgerichte wijze aan te spreken op zijn gedrag. Maar we zijn daar niet altijd toe bereid. In dat geval kun je de Oplossingsgerichte interventies beter in de prullenbak gooien…

Is het dictatortje wèl op de bank geparkeerd, pas dán kunnen we effectief en Oplossingsgericht gaan aanspreken. Hij zal af en toe van de bank nog wel commentaar geven (‘Wat een slappe hap. Je moet gewoon zeggen wat hij moet doen!!’). Gewoon lekker laten kletsen, en kiezen voor wat WERKT.

Hieronder een aantal praktische voorbeelden.

Voor dat we daar aan beginnen… Wat hier staat lijkt waarschijnlijk makkelijker dan het is. De precieze formulering èn de aanpak van de reacties die je krijgt op je interventie, luisteren echt heel erg nauw. Escaleren en ineffectief wordt het gesprek zo maar…   Want mensen worden over het algemeen niet graag aangesproken op iets dat ze “fout” doen.

In onze trainingen zijn we hier dus meerdere dagdelen aan kwijt. Op zich niet gek. We gaan dus ècht iets moeilijks doen: iemand die geen reden ziet zijn gedrag te wijzigen, zien te bewegen dat hij dat wel doet. Met behoud van de relatie.

Oplossingsgericht Sturen

‘Je hebt aangegeven dat je graag aan de slag wilt met je financiële problemen, zodat je je huis kunt behouden. Onze afspraken kunnen daar goed bij helpen. Hiervoor is het belangrijk dat je op tijd komt, zodat we ook genoeg tijd hebben om de situatie door te nemen. Hoe kun jij ervoor zorgen dat je voortaan op tijd bent voor al onze afspraken?’

‘We willen in dit bedrijf dat iedereen zich veilig voelt, en dat we seksuele intimidatie voorkomen. Dat vraagt soms dat we extra opletten als het gaat om het maken van grapjes. We weten dat dit in de praktijk best lastig is, want waar ligt de scheidslijn? In de positie die jij hebt, als teamleider, willen we dat je ruim aan de veilige kant van de lijn zit. Hoe kun jij ervoor zorgen dat je met jouw grapjes zeker aan de goede kant van die lijn zit?’

Oplossingsgericht Beïnvloeden

Hieronder enkele voorbeeldformuleringen, van ‘vrijblijvend’ naar ‘bepalend’. Bij Oplossingsgericht Beïnvloeden kijk je altijd wat passend is per praktijksituatie.

1. Hulp vragen
‘Wil je me helpen? Ik heb gemerkt dat het voor mij het beste werkt als we onze teamvergadering met z’n allen tegelijk kunnen starten. Dat geeft mij als voorzitter gewoon de beste kans op een goede start. Kun je je daar iets bij voorstellen? & Zou jij hieraan willen bijdragen door bij de dinsdagochtendmeetings voor 8.00 in de vergaderzaal te zijn?’

2. Zorg toetsen
‘Mijn zorg is dat je stageverslag misschien niet op tijd klaar zal zijn voor de beoordeling. Deel jij die zorg?’

‘Mijn zorg gaat over jouw grapjes. Humor en met elkaar lachen is fijn natuurlijk, en ik weet zeker dat het niet jouw intentie is anderen met je grapjes te raken. Mijn zorg is dat dit soms toch gebeurt. Wat denk jij hiervan?’

‘Mijn zorg is dat – met name de nieuwere – collega’s, het op dit moment lastig vinden om het gesprek met je aan te gaan om iets inhoudelijks af te stemmen. Jij bent enorm ervaren en bent heel snel in je reactie. Het kost hen soms wat meer tijd hun mening te formuleren. Wat denk jij van die zorg?’

3. Activeren
‘In dit werkgroepje hebben jullie eerder aangegeven de deadline te willen halen. Op dit moment is het risico best groot dat dat niet lukt. Welke ideeën hebben jullie om dit alsnog voor elkaar te krijgen?’

‘Ik weet dat je dit jaar heel graag je laatste vakken wil afronden. Belangrijk hiervoor is dat al je opdrachten dan ook op tijd worden ingeleverd, zodat je planning overeind blijft en dit ook kan lukken. Hoe wil je dat gaan aanpakken bij de eerstvolgende opdracht?’

4. Ander middel

‘Gegeven dat ik je geen beter cijfer ga geven, welke mogelijkheden zie jij dan om dit jaar alsnog te halen? Ik weet dat je dit graag wil… Hoe ga je dit nu voor elkaar krijgen?’

‘Nu het definitief niet mogelijk is gebruik te maken van die subsidie, hoe ga jij nu je financiële situatie op orde krijgen zodat je kunt blijven wonen waar je graag wilt?’

In onze trainingen Sturen en Beïnvloeden behandelen we hoe je effectieve formuleringen bouwt, jezelf voorbereidt voor het gesprek, èn hoe je alle (lastige) reacties van de ander op deze Oplossingsgerichte interventies kunt tackelen.

Succes!