Er zijn problemen met je kind op school, je partner heeft problemen op het werk of je bent zelf boos op de buren… In ons privé leven voeren we allerlei gesprekken die behoorlijk uitdagend zijn. Omdat we goede ervaringen hebben met de oplossingsgerichte aanpak van gesprekken op het werk, jeuken onze handen om dit ook thuis in te zetten. En? Heb jij net als wij ; ) ook al gemerkt dat dat niet altijd goed lukt? Laten we eens verkennen waar de kansen liggen en waar de mogelijke beperkingen als je oplossingsgericht werken thuis gaat inzetten.
Allereerst de kansen. Want het is natuurlijk niet voor niets dat we de neiging krijgen oplossingsgerichte vragen te gebruiken in onze privé gesprekken. Er zijn ook niet voor niets hele boeken geschreven over bijvoorbeeld oplossingsgericht opvoeden. De oplossingsgerichte basisprincipes, grondhouding en vragen zijn gewoon heel erg behulpzaam voor mensen.
Heb je dat ervaren, dan ga je daar thuis ‘last’ van krijgen. Vertelt een vriendin ons over allerlei ellende, dan kan het zomaar zijn dat we bijvoorbeeld de behoefte voelen om na de erkenning ‘door te schakelen’. Bijvoorbeeld naar wat het gesprek nuttig zal maken, of wat iemand nu graag wil. In plaats dus van ouderwets lekker meeklagen en daar verder niets van te denken ; )
Ben je gewend om op je werk vragen te stellen in plaats van meteen te adviseren, dan zal je dat thuis misschien ook gaan doen als je man praat over zijn werk of je kinderen een probleem hebben op school.
Nu kan je denken ‘is dat erg dan, dat ik oplossingsgerichte vragen ga stellen?’. Nee, dat is inderdaad niet erg. Maar het pakt lang niet altijd goed uit. Het schuurt vaak op één of beide van de volgende 2 dingen:
1. Het mandaat dat de ander jou geeft.
2. Een oordeel loze (en warme) grondhouding
Om met het eerste te beginnen. Al snel toen ik ging coachen hoorde ik om mij heen van coaches ‘je kunt je eigen man niet coachen’. En ik denk dat dat grotendeels waar is. Ik gebruik zeker oplossingsgerichte vragen als mijn man een probleem heeft, maar wel tot op zekere hoogte. Mijn man wil dat ik er voor hem ben als zijn vrouw, en niet dat hij met een coach aan de keukentafel zit. Zijn mijn vragen ‘te coacherig’ dan irriteert dat direct. Het is een dunne lijn tussen vragen die behulpzaam zijn, en coachvragen waarvoor geen mandaat is.
Wel zal ik bijvoorbeeld veel minder snel advies geven, of doorvragen op de oorzaken van ellende. Dan is je oplossingsgerichte aanpak thuis dus eigenlijk niet zozeer merkbaar door wat je doet, maar door wat je niet meer doet. Dat valt wellicht wat minder op ; )
Hoe dan ook heeft je plek in de prive-situatie invloed op het mandaat dat de ander jou geeft om wel of niet bepaalde oplossingsgerichte vragen te stellen. Je bent partner, moeder, vriend, en niet de coach.
Dan het tweede punt, de oordeel loze grondhouding. In je privé situaties heb je zelf altijd een bepaalde rol èn een belang. Dat is heel anders dan de coach of therapeut die ergens in een kamer zit en eens in de zoveel tijd een gesprek heeft met zijn cliënt.
Het is wel heel veel gevraagd van onszelf als we verwachten privé net zo open en oordeel loos te kunnen zijn. Acceptatie van het grenzeloze gedrag van je eigen puberzoon is heel wat anders dan dat van de zoon van een ander in de gezinstherapie die je begeleid!
Een mooie anekdote in dit kader is dat de dochter van Insoo Kim Berg, grondlegster van de oplossingsgerichte aanpak, op een congres eens vertelde dat het er thuis helemaal niet zo oplossingsgericht aan toe ging. Sterker nog, zei ze, Insoo was behoorlijk directief! Toen ik dit hoorde vond ik het ietwat schokkend en prettig tegelijk. Het geeft ook wel ruimte als je heldin ook maar een mens blijkt te zijn ; )
In het algemeen is natuurlijk te verwachten dat als we gewerkt hebben aan een oordeel loze grondhouding voor het werk (bijvoorbeeld tijdens onze jaartraining), dat deze niet ineens uitgaat als we thuis zijn! De oplossingsgerichte grondhouding voelt fijn aan voor de mensen om je heen, en dat zal merkbaar zijn.
Maar het kan zijn dat je deze oordeel loze grondhouding thuis niet helemaal op kan brengen, vanwege je eigen gevoelens en wensen. Het kan ook zijn dat onze ‘privé omstanders’ het niet pikken als je helemaal geen positie inneemt in sommige situaties. Die verwachten betrokkenheid!
In privé situaties staat de oordeel loze grondhouding vaak onder druk. En zonder de juiste grondhouding komt die oplossingsgerichte vraag ineens verkeerd over bij de ander. Of wel heel rottig onze mond uit vanwege de emotie die er onder ligt…
Het goede nieuws is dat je desalniettemin overwegend ontzettend veel van het oplossingsgericht werken héél goed kunt inzetten in privé-situaties. Bijvoorbeeld:
- Ervan uitgaan dat de ander altijd een goede reden heeft, en daarnaar vragen
- Werken met wat (wel) goed gaat. Daar nadrukkelijk aandacht aan besteden.
- Je advies uitstellen
- Oog hebben voor wanneer erkenning nodig is
- Vragen stellen over wat de ander wil en wat wel werkt in plaats van probleemgerichte vragen
- Als je iets van de ander wil hier oplossingsgericht, met een toekomstgerichte vraag, om vragen
Belangrijk is om stil te staan bij de beperkingen:
- Wat is mijn rol en mijn belang?
- Hoe beïnvloedt dit het mandaat dat de ander mij geeft?
- Hoe staat mijn oplossingsgerichte grondhouding erbij?
En dan zou ik zeggen: ‘do try this at home!’ 😉
Succes en fijne dag!
